Von der Kraft der Symbole
«En Chääli in Einsiedle»: Festansprache zum 1. August von Nationalratspräsidentin Irène Kälin
Mit langanhaltendem Applaus verdankten die Einsiedlerinnen und Einsiedler die Rede von Irène Kälin. Der EA gibt die Ansprache im Original wieder – auf Mundart.
Am Heimatstag vo eusere Schwiiz ben-e am mim Heimatsort. Es Heimspeel, wie mer chönnti vermuete. Do wo jedi Zweiti en Chääli esch ond mer min Name no rechtig chan usspräche. Aber wenn i ehrli ben, denn esch mini Verbindig zomim Heimatsort meh symbolisch als real. Das händ alli vo do scho bim erschte Satz gmerkt. Ich heisse zwar Chääli, aber i rede nömm wie en Chääli. Klar kenn-e Häliböck set minere Chendheit. Ond klar bechomene Gänsehuut, wenn i de Chloschterchele d’Mönche zom Vesper s’Salve Regina astemmed. Ond klar hed di schwarzi Madonna do en bsonderi Faszination för me. Aber semmer ehrli: Jedi tamilische Tourischtefamilie kennt di schwarzi Madonna. Jede Touristin nemmt Schofsböck met hei und jedi ond jede bechond Gänsehuut, wenn d’Mönche s’Salve Regina astemmed.
* Ond doch glaub e – ben e überzügt –, dass me meh verbendet met Einsiedle als en Touristin, au wenn mer di gliiche Sache kenne ond schätze a Einsiedle. Well min Urgrossvater, wo osgwanderet esch, esch zrogg cho id Region. Ond au wenn mi Grossvater d’Region denn entgöltig verloh hed rechtig Aargau, hed er sine Chend Einsiedle zeigt, also mim Vater. Ond min Vater hed me met of Einsiedle gno. Drom säge mer wohrschindli au ne Häliböck, während alli längschtens Schofböck aschriibe i de Schaufeischter. Es bliibt en rein symbolische Verbendig, aber ebe eine wo emmer gläbt worde esch. Ond drom weiss i au das i e Chääli ben, au wenn ich längscht Kälin säge am Telefon zom einigermasse secher zii, dass d’Person am andere Endi am Schloss ned meint, mer schriebi CH-E-L-I.
* Ond grad di symbolische Verbondeheite send wechtig. Denn ehne läbt en Chraft enne, wo eus alli cha lo zämewachse. Wo eus lohd lo zämewachse. «Ein einig Volk von Brüdern und Schwestern.» Au de 1. Auguscht isch en symbolische Tag. 1291 es symbolisches Johr. Ond d’Werte vo Heimat, wo mer alli am 1.Auguscht fiire ond ehre, send au nor Symbol vo euserem Land – wenn mer die Werte ned läbed, denn verchond de 1. Auguscht zor Folklore.
* Ond symbolischi Werte ond d’ Verbondeheit, wo sii eus allne chönd uslöse, send emmer wechtig. Emmer wechtig gsi. Sösch wörde mer längscht ke Staat meh si ond scho längscht ke 1.Augschte me fiire. Aber höt – ond i Ziite wie de euse, wo eusi Solidarität i de Pandemie gfrogt gsii esch ond jetzt eusi Mönschlechtkeit im brutale ond schreckliche Chrieg, wo of Europa zrogg gfonde hed ond meh als en Gas- ond Energiekriise med sech bringed – send si wechtiger denn je.
* Mini Reis id Ukraine esch es Symbol vo eusere Mönschlechtkeit gsi. Vo de Mönschlechtkeit met Metmönsche, wo in unmönschleche Umständ müend läbe. Aber alli Kritiker händ recht gha: Meh als es Symbol vo Mönschlechtkeit ond Solidarität esch mini Reis ned gsi.
Ond klar muess jetzt im Agsecht vo de Gasknappheit ond de Energiekriise d’Industrie ihri Astrengige steigere, zom Gas – wo emmermöglech – z’ersetze. Klar muess jedi ond jede, wo im Privathuushalt vo Gas abhängig esch, luege öb mer die Abhängigkeit ka reduziere. Sofort. Ond alli zäme müend mer Energie spare ond de Zuebau- und Usbau vo erneuerbare Energie muess endlich beschlünigt werde. Tempo, Gäld ond Abbau vo Hürde send gfrogt. Sofort. Ned nome symbolisch, sondern ganz real. Jedi ond jede einzelne vo eus ond mer alli zäme. Ond das chan mer vo üs allne o erwarte, wenns grecht zue ond her gohd. Wenn gezielt Mönsche entlaschtet werded, wo sosch ehri Mietnäbechöschte nömme chönned zahle, weg de stiegende Priise ond wenn de Ausbau vo Erneuerbare mitfinanziert werd. Wenns es Gmeinschaftsgfühl vo Spare gehd. Spott öber Idee, wie zwei Grad weniger warm i allne Gebäude ond deför en deckere Pullover, esch drom fehl am Platz. Denn en um zwei Grad gsänkti Ruumtemparatur verbrucht rond 10 Prozent weniger Energie. Abr niemert vo eus wird im Winter wegemne Appell us de Politik en Pullover allege ond weniger heize. Aber ich ben überzügt, dass mers mached, wenn mer eus gmeinsam verantwortlich fühled. Metannand ond fürenannd. Ond davor brucht’s ebe au symbolische Massnahme.
* Symbol send wechtiger denn je. Denn nei, es brengt nüt, eusi Wohrzeiche wie’s Bundeshuus ond Chloschterchele nömme z’belüchte zom Energiespare. Aber es zeigt ebe symbolisch, dass es um ne gmeinsami Sach gohd. Dass mer alli im gliiche Boot hocked. Symbolisch ond real.
* Ond trotzdem händ symbolische Handlige bi eus ergendwie en schlächte Ruef. Als wörde mer ned dra glaube, was mer alles schaffed, wenn mer zäme vereint handle. Als wörde mer ned dra glaube, dass ganz veli Pullover zäme ebe en ächte Biitrag chöne leischte.
* Ähnlech schlecht wie um Symbol stohts leider mängisch um Kompromisse. Debi send Kompromisse scho emmer das gsi, wo eus als Land stark gmacht hed. Es Land vo Menderheite esch nor geeint dor de symbolische Wille zor Einheit. Ond es politisches System vo de Integration vo allne Meinige esch nor stark dank de Kompromisse, wo mer fendet.
I de Pandemie händ mer alli mösse Kompromisse igoh. Als Parteie, aber au als Privatpersone. De einte esch es emmer zwenig wiit gange, de andere emmer zwiit. Ond di eine händ nömme dörfe schaffe, ond di andere händ i de Spitäler Öberstond om Öberstond müesse leischte. Ond gnau das esch weder gfrogt. Wieso ned im Winter met em Mantel id Migros, well Läde ehri Gschäftsflächene nor no reduziert beheize? Oder wieso d’Öffnigsziite i de chalte Obigstonde ned chli reduziere? Werom ned au im Büro weniger heize oder je noch dem weder vermehrt dieheime bliibe: Homeoffice wösse mer jo jetzt alli, wie das gohd. Ond das gohd au met Pulli.
* Symbolpolitik? Klar! Aber genau das esch es, was eus lohd lo zämewachse. Gnau so symbolisch esch au de hötigi Tag, s’Rütli ond de Ursprung vo eusem Land als Eidgenosseschaft. Symbolisch esch au eusi Hymmne, wo mer hoffentli alli äme nowerded senge. Es sind symbolischi Werte.Historisch ungsichereti Gschechte, wo die Werte wederspiegle, wo eus als Land uszeichnet. Werte, wo en onglaublichi Chraft chöönd empfahlte, wem mer si läbed. Ond wenn eus das glingt, denn chönd mer en Energie freisetze. Ond die bruchemer. Solidarisch bliibe met de Ukraine, au wenns eus weh tued. Ond euses Land so schnell wie möglech onabhängig mache wo fossile Energie ond Rostofflieferige usemne Land, wo genau die Ukraine in Chrieg zoge hed.
«Ein Volk dessen Stärke sich misst am Wohle der Schwächsten.» * Ond drom esch au en Chääli, wo nor symbolisch en Einsiedlerin esch, ebe vellecht doch genau am rechtige Ort höt. I de Heimat. Ond wie onglaublech choschtbar, dass es esch en Heimat zha, dass rüeft eus jede Tag di flüchtende Metmönsche in Erinnerig. Es gehd nüt, wo choschtbarer esch. Drom danke, liebe Heimatsortgmeind, dass ehr mehr en symbolische Heimat gänd. Ond danke a alli, wo dene en neui Heimat gänd, wo ehri Heimat händ müesse verloh oder grad müend verloh. Ond danke euch allne för euchi Ufmerksamkeit.
Foto: Victor Kälin